Giới thiệu về gioăng quy lát

Gioăng quy lát là gì?

Gioăng quy lát (Gioăng mặt máy, gioăng nắp máy) tên tiếng anh là Cylinder Head Gasket, là một lớp đệm kín nằm giữa nắp xy lanh và thân máy trong động cơ xe tải. Phụ tùng ô tô này có nhiệm vụ ngăn chặn sự rò rỉ khí, dầu và nước làm mát giữa các bộ phận động cơ, từ đó giúp duy trì áp suất và đảm bảo động cơ hoạt động hiệu quả.

Độ khít của gioăng quy lát là yếu tố quyết định khá nhiều đến độ bền và khả năng làm việc của các chi tiết máy bên trong động cơ. Do đó, nếu như bộ phận này bị hư hỏng, rỉ sét, móp méo sẽ khiến cho động cơ ô tô, xe tải bị giảm hiệu suất, gây nên hiện tượng mất lửa, tuột công suất hay thâm hụt nước làm mát.

Cấu tạo của gioăng quy lát

Gioăng quy lát là phụ tùng ô tô được làm từ các vật liệu chịu nhiệt và chịu áp lực cao như sợi amiăng, thép không gỉ, hoặc composite, đảm bảo độ bền vững và khả năng chịu nhiệt tốt. Một số loại gioăng còn được phủ thêm lớp chống thấm để tăng cường khả năng làm kín.

Chức năng và tác dụng của gioăng quy lát trong động cơ

Chức năng chính của gioăng quy lát là làm kín các phần tiếp giáp giữa nắp xy-lanh và thân máy, ngăn ngừa rò rỉ và giúp duy trì áp suất bên trong động cơ.

Gioăng quy lát giúp động cơ hoạt động ổn định và kéo dài tuổi thọ của các chi tiết bên trong động cơ, tránh được những hư hại do rò rỉ dầu hoặc khí.

Gioăng quy lát đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn các loại chất lỏng, khí và dầu bôi trơn không bị rò rỉ ra ngoài, giúp động cơ hoạt động trơn tru, nâng cao hiệu suất và giảm thiểu các hư hỏng không mong muốn.

Nguyên lý hoạt động của gioăng quy lát

Các loại gioăng quy lát phổ biến trên thị trường

Hiện nay, trên thị trường có nhiều loại gioăng quy lát được thiết kế phù hợp với từng loại động cơ và nhu cầu sử dụng khác nhau. Các loại gioăng phổ biến bao gồm:

• Gioăng sợi amiăng: Được biết đến với khả năng chịu nhiệt và áp suất tốt, thích hợp với các động cơ yêu cầu độ bền cao.
• Gioăng composite: Là sự kết hợp giữa nhiều vật liệu, mang lại khả năng chịu nhiệt và chống rò rỉ hiệu quả.
• Gioăng kim loại: Chịu được nhiệt độ và áp suất cực kỳ cao, thích hợp cho các động cơ công suất lớn.
• Gioăng cao su: Được sử dụng cho các ứng dụng cần khả năng đàn hồi và dễ dàng lắp đặt.

Mỗi loại gioăng có đặc điểm riêng, giúp người sử dụng chọn lựa phù hợp với yêu cầu về độ bền, khả năng chịu nhiệt và áp suất của động cơ.

Chia theo động cơ, thì có gioăng quy lát động cơ 4 máy và gioăng quy lát động cơ 6 máy:

Gioăng quy lát động cơ 4 máy: Động cơ 4 máy thường sử dụng các loại gioăng quy lát phổ biến sau:

• Gioăng nắp máy (Head gasket): Đây là loại gioăng quan trọng nhất, nằm giữa nắp máy và thân máy. Nó giúp ngăn chặn sự rò rỉ của hỗn hợp nhiên liệu và khí nén trong quá trình nén và cháy trong các buồng đốt.
• Gioăng bít nước (Water pump gasket): Chịu trách nhiệm ngăn nước làm mát từ hệ thống làm mát không bị rò rỉ ra ngoài.
• Gioăng dầu (Oil seal): Giúp ngăn chặn dầu động cơ bị rò rỉ ra ngoài, bảo vệ động cơ khỏi thiếu dầu bôi trơn.
• Gioăng nắp nạp (Intake manifold gasket): Ngăn chặn hỗn hợp không khí và nhiên liệu từ bộ chế hòa khí bị rò rỉ ra ngoài.

Gioăng quy lát động cơ 6 máy: Động cơ 6 máy có các loại gioăng quy lát tương tự nhưng sẽ có nhiều bộ phận hơn do số lượng xylanh và chi tiết trong động cơ tăng lên. Các loại gioăng quy lát phổ biến gồm:

• Gioăng nắp máy (Head gasket): Giống như động cơ 4 máy, gioăng này ngăn chặn sự rò rỉ giữa nắp máy và thân máy.
• Gioăng bít nước (Water pump gasket): Cũng giống như động cơ 4 máy, gioăng này giúp ngăn ngừa nước làm mát bị rò rỉ.
• Gioăng dầu (Oil seal): Chịu trách nhiệm ngăn dầu động cơ bị rò rỉ.
• Gioăng nắp nạp (Intake manifold gasket): Ngăn hỗn hợp không khí và nhiên liệu bị rò rỉ ra ngoài.
• Gioăng bít buồng đốt (Cylinder liner seal): Một loại gioăng đặc biệt dùng cho các động cơ 6 máy để đảm bảo ngăn chặn rò rỉ khí nén và khí thải từ các xylanh.

Khi nào cần thay gioăng quy lát?

Gioăng quy lát cần được thay mới khi có các dấu hiệu như rò rỉ dầu hoặc nước làm mát, động cơ bị quá nhiệt, hoặc xuất hiện tiếng kêu lạ khi động cơ hoạt động. Việc thay thế đúng lúc giúp duy trì hiệu suất hoạt động của động cơ và ngăn ngừa các hư hỏng nghiêm trọng.

Rò rỉ nước làm mát hoặc dầu

• Khi gioăng quy lát bị hỏng, nước làm mát và dầu động cơ có thể rò rỉ ra ngoài hoặc trộn lẫn với nhau. Dấu hiệu dễ nhận thấy là các vết rò rỉ dưới gầm xe hoặc sự xuất hiện của chất lỏng màu nâu đục trong két nước làm mát, hay nước làm mát lẫn dầu.
• Hỗn hợp dầu và nước làm mát không chỉ gây hư hại cho gioăng quy lát mà còn có thể làm mòn các bộ phận khác của động cơ, cần thay mới gioăng để tránh sự cố nghiêm trọng.

Động cơ quá nhiệt (nóng máy)

• Một gioăng quy lát hỏng sẽ làm giảm khả năng lưu thông nước làm mát qua các bộ phận của động cơ, dẫn đến quá nhiệt. Khi động cơ nóng quá mức, đèn báo nhiệt trên bảng đồng hồ sẽ phát sáng.
• Quá nhiệt kéo dài sẽ làm hỏng nhiều bộ phận của động cơ, vì vậy thay gioăng là điều cần thiết khi phát hiện động cơ thường xuyên nóng quá mức.

Khói trắng thoát ra từ ống xả

• Khói trắng là dấu hiệu của việc nước làm mát thấm vào buồng đốt. Khi điều này xảy ra, chất làm mát bị đốt cháy cùng với hỗn hợp nhiên liệu và tạo ra khói trắng từ ống xả.
• Đây là dấu hiệu cảnh báo gioăng quy lát có thể đã nứt hoặc biến dạng, cần thay mới để ngăn nước làm mát thấm vào buồng đốt.

Sụt giảm công suất động cơ

• Nếu gioăng quy lát bị hỏng, áp suất trong xy-lanh không được duy trì ở mức cần thiết, gây mất áp suất động cơ. Điều này khiến động cơ mất công suất, xe vận hành ì ạch và tăng tốc kém.
• Động cơ mất áp suất sẽ làm giảm hiệu suất hoạt động và gây tiêu tốn nhiên liệu, nên cần thay gioăng để khôi phục hiệu suất.

Dầu động cơ biến đổi màu sắc

• Dầu động cơ có thể chuyển sang màu nâu đục hoặc xuất hiện bọt khí nếu nước làm mát trộn lẫn vào dầu do gioăng quy lát bị hỏng. Khi kiểm tra que thăm dầu, nếu dầu có màu sắc hoặc kết cấu bất thường, điều này có thể là dấu hiệu gioăng bị hư hại.
• Việc để nước làm mát lẫn vào dầu bôi trơn sẽ làm giảm khả năng bôi trơn của dầu, gây hư hại cho các bộ phận bên trong động cơ, do đó cần thay ngay gioăng quy lát.

Động cơ rung mạnh hoặc nổ không đều

• Gioăng quy lát hỏng sẽ làm giảm khả năng nén trong một hoặc nhiều xy-lanh, khiến động cơ rung mạnh hoặc nổ không đều. Điều này sẽ làm động cơ hoạt động không ổn định và gây ra tiếng kêu bất thường.
• Để tránh các hư hỏng nặng hơn cho động cơ, cần kiểm tra và thay gioăng quy lát khi gặp hiện tượng động cơ nổ không đều.

Tiếng kêu lạ từ động cơ

• Gioăng quy lát hỏng có thể tạo ra tiếng kêu lạ từ động cơ do sự thoát khí không đều hoặc sự va chạm giữa các bộ phận. Tiếng kêu này có thể là dấu hiệu của sự mất cân bằng trong động cơ, có thể do gioăng không còn đảm bảo độ kín.
• Khi nghe thấy âm thanh bất thường, hãy kiểm tra và thay gioăng quy lát để ngăn chặn các hư hỏng lớn hơn.

Hiệu suất nhiên liệu giảm đáng kể

• Nếu nhận thấy xe tiêu tốn nhiều nhiên liệu hơn bình thường, điều này có thể là do gioăng quy lát bị rò rỉ, làm giảm hiệu suất đốt cháy nhiên liệu.
• Thay thế gioăng sẽ giúp động cơ hoạt động tối ưu, giảm mức tiêu thụ nhiên liệu, và đảm bảo độ bền cho động cơ.

Hiện tượng thổi gioăng quy lát và cách xử lý

Hiện tượng thổi gioăng quy lát xảy ra khi gioăng mặt máy bị hỏng, làm giảm độ kín và gây thất thoát áp suất trong buồng đốt. Điều này dẫn đến việc nhiệt độ động cơ tăng cao nhanh chóng, nước làm mát sôi, và động cơ không đạt được công suất tối ưu. Hiện tượng này thường gặp ở các động cơ đã sử dụng lâu năm và có thể biểu hiện dưới các dạng sau:

• Thổi gioăng từ buồng đốt sang áo nước: Nước làm mát bị sôi nhanh khi động cơ hoạt động.
• Thổi gioăng từ buồng đốt sang đường dầu: Nếu khe hở nhỏ, dầu có thể lẫn vào nước làm mát, làm nước chuyển màu cà phê sữa và có váng dầu.
• Thổi gioăng thông các buồng đốt: Khiến động cơ yếu, có tiếng gõ khi tăng ga đột ngột và có mùi dầu cháy.

Nguyên nhân gây thổi gioăng quy lát

Nguyên nhân gây thổi gioăng quy lát có thể do nhiều yếu tố khác nhau, nhưng chủ yếu là do các yếu tố liên quan đến sự hao mòn, quá nhiệt hoặc lỗi lắp đặt. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến thổi gioăng quy lát:

• Động cơ quá nhiệt kéo dài: Nhiệt độ cao liên tục làm giãn nở các bộ phận, gây áp lực lên gioăng mặt máy và làm hỏng nó.
• Hệ thống làm mát bị hỏng: Một số chi tiết của hệ thống làm mát như bơm, két tản nhiệt, quạt làm mát bị lỗi… bị hư hỏng sẽ khiến động cơ nóng liên tục, không được làm mát đúng cách, gây quá nhiệt và không được hạ nhiệt kịp thời và gây hại đến gioăng
• Chất lượng gioăng kém: Việc sử dụng các loại gioăng kém chất lượng cũng là một nguyên nhân khiến tuổi thọ của gioăng thấp, nhanh hư hỏng và ảnh hưởng đến tuổi thọ của động cơ.
• Lắp gioăng không đúng kỹ thuật: Trong quá trình thay thế, các kỹ thuật viên lắp gioăng sai vị trí hoặc siết không chặt cũng có thể khiến cho gioăng mặt máy bị chèn ép dẫn đến hư hỏng.
• Hiện tượng kích nổ: Trong nhiều trường hợp bugi chưa đánh lửa nhưng nhiên liệu trong buồng đốt tự bốc cháy do nhiệt độ cao khiến cho áp suất bên trong động cơ đột ngột tăng. Điều này sẽ tạo áp lực lên gioăng quy láp và khiến chúng hư hỏng.

Cách xử lý thổi gioăng quy lát

Tùy vào mức độ hư hỏng của gioăng quy lát, các biện pháp xử lý có thể khác nhau. Dưới đây là một số biện pháp xử lý tương ứng với từng mức độ hư hỏng:

• Phát hiện sớm (nước làm mát vừa bắt đầu sôi):
  Khi phát hiện hiện tượng nước làm mát bắt đầu sôi, điều này có thể là dấu hiệu của gioăng quy lát bị hỏng nhẹ. Cần thay thế gioăng mặt máy mới ngay lập tức để ngăn ngừa tình trạng xấu đi. Đồng thời, vệ sinh hệ thống làm mát, kiểm tra các bộ phận liên quan như két nước và ống dẫn để đảm bảo động cơ hoạt động ổn định.
• Hư hỏng nặng:
  Khi gioăng quy lát bị hư hỏng nặng, cần tháo rời động cơ để kiểm tra và khắc phục triệt để. Các bước xử lý bao gồm phay lại mặt máy để đảm bảo độ phẳng, thay gioăng mới, kiểm tra và thay két nước, thay dầu bôi trơn mới, và vệ sinh toàn bộ động cơ để loại bỏ tạp chất, giúp phục hồi khả năng vận hành của động cơ.

Một số cách phòng tránh hiện tượng thổi gioăng mặt máy ô tô tải

Để phòng tránh hiện tượng thổi gioăng mặt máy ô tô tải, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:

Đảm bảo lượng nước làm mát đầy đủ và đạt chuẩn: Trước mỗi chuyến đi, các bác tài cần kiểm tra và đảm bảo két nước làm mát đầy đủ. Đồng thời, cần duy trì độ pH của dung dịch làm mát trong khoảng từ 7 đến 8. Nếu dung dịch làm mát bị giảm hoặc mất chất lượng, sẽ làm giảm khả năng tản nhiệt của động cơ, tăng nguy cơ thổi gioăng mặt máy.

Không để động cơ hoạt động quá nóng: Khi nhiệt độ động cơ vượt quá mức an toàn, cần dừng xe và để động cơ chạy ở chế độ không tải cho đến khi nhiệt độ trở lại bình thường. Việc để động cơ hoạt động quá nóng có thể làm gioăng mặt máy bị nở, gây hiện tượng thổi gioăng.

Kiểm tra nhiệt độ động cơ thường xuyên: Thường xuyên theo dõi nhiệt độ động cơ thông qua đồng hồ đo nhiệt độ trên bảng điều khiển. Nếu thấy nhiệt độ động cơ cao bất thường, cần nhanh chóng dừng xe và kiểm tra hệ thống làm mát để tránh làm hư hại gioăng mặt máy.

Sử dụng dung dịch làm mát chính hãng và phù hợp: Nên sử dụng dung dịch làm mát chính hãng, có chất lượng và thành phần phù hợp với yêu cầu của nhà sản xuất. Hỗn hợp nước và nước làm mát cần phải được pha đúng tỷ lệ để đảm bảo hiệu quả làm mát và bảo vệ gioăng mặt máy khỏi các tác động xấu.

Chọn mua gioăng mặt máy chính hãng và chất lượng: Khi thay thế gioăng mặt máy, chủ xe cần lựa chọn sản phẩm chính hãng từ các nhà sản xuất uy tín. Sử dụng gioăng mặt máy kém chất lượng hoặc không rõ nguồn gốc có thể gây ra các sự cố nghiêm trọng, làm giảm hiệu suất động cơ và dễ dẫn đến hiện tượng thổi gioăng.